περιφεριακη δ/νση κ. μακεδονιασ
1η περιφ. δ. ε. ν. πελλασ
σχολικοσ συμβουλοσ 1ησ & 2ησ περιφ: αντώνιος Ι. Παππού
6ο δημοτ. σχολειο εδεσσασ
ταξη : δ1΄
δασκαλοσ: Βασίλειος Πέτλης
Σχέδιο Εργασίας : «Τα έθιμα του Τριωδίου»
Φάση 1η: Προβληματισμός – Επιλογή θέματος
Ο συνεχής υποσκελισμός των ελληνικών ηθών και εθίμων από ξένα που εκλαμβάνεται ως προσπάθεια αποχρωματισμού της πολιτιστικής μας ταυτότητας. Η άγνοια από τους μαθητές της εκκλησιαστικής παράδοσης, αλλά και του βαθύτερου νοήματος του Τριωδίου και της Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Η απουσία προβολής της χριστιανικής παράδοσης και η ανάδειξης στη θέση της εξωχριστιανικών και σε πολλές περιπτώσεις και μη ελληνικών εθίμων. Η άγνοια κατασκευής ενός παιδικού παιχνιδιού όπως ο χαρταετός που απαιτεί δημιουργική σκέψη και χειρονακτική εργασίας και όχι την παθητικότητα των GAMEBOY, είναι μερικοί από τους λόγους που μας οδήγησαν στη διαπραγμάτευση με το συγκεκριμένο θέμα.
Η επιλογή του θέματος
Κάποιο παιδί στην καρδιά του χειμώνα και ύστερα από παρατεταμένες παγωνιές εξέφρασε την επιθυμία να γίνει από την τάξη κάποιος περίπατος, κάποια εκδρομή. Ο δάσκαλος συμφώνησε με τον όρο ότι έπρεπε να υπάρχει κάποια συγκεκριμένη δραστηριότητα να εκτελεστεί και ταυτόχρονα πρότεινε αν ήθελαν τα παιδιά να κατασκευάσουν και να «πετάξουν» χαρταετούς , μια και η περίοδος του Τριωδίου ήδη είχε αρχίσει. Στην πορεία η συζήτηση ανέδειξε την πλήρη άγνοια των εθίμων του Τριωδίου αλλά και την επιθυμία των παιδιών να τα γνωρίσουν. Έτσι κι επιλέχτηκε το συγκεκριμένο θέμα
Φάση 2η: Διαμόρφωση Σχεδίου Εργασίας
Σκοπός του σχεδίου εργασίας
Η γνωριμία με τα ήθη και τα έθιμα του Τριωδίου, αλλά κυρίως η πρώτη επαφή και γνωριμία με το βαθύτερο νόημα του Τριωδίου και της Μεγάλης Σαρακοστής ως προετοιμασία του πιστού για την μεγάλη γιορτή του Πάσχα.
Διδακτικοί Στόχοι
Γνωστικοί
Συναισθηματικοί
Ψυχοκινητικοί
Κοινωνικοί
Μέθοδοι υλοποίησης του Σχεδίου Εργασίας
Ομαδοσυνεργατική και βιωματική μέθοδος
Οι μαθητές χωρίστηκαν απ’ το δάσκαλο σε πέντε ομάδες εργασίας. Τέθηκαν κάποιοι κανόνες ομαδικής εργασίας και συμφωνήθηκε το αξίωμα του «γραμματέα» και του «εκφωνητή» των εργασιών να αλλάζει κυκλικά ώστε όλα τα παιδιά να γευτούν την χαρά και την ευθύνη αυτών των «αξιωμάτων». Ο ρόλος του δασκάλου ήταν συντονιστικός, εμψυχωτικός και καμιά φορά «διαιτητικός» σε προβλήματα που ανέκυπταν μεταξύ των ομάδων ή μέσα στην ίδια την ομάδα.
Οι μαθητές μετά από έρευνα και καταγραφή των ηθών και των εθίμων του Τριωδίου συνεργαζόντουσαν και παρουσίαζαν τα έθιμα αυτά στην υπόλοιπη τάξη.
Χρονοδιάγραμμα
Η υλοποίηση του προγράμματος άρχισε τον 14 Φεβρουαρίου 2006 και ολοκληρώθηκε με την παρουσίασή του στις 3 Μαρτίου 2006. Επειδή ήταν αυθόρμητο και επίκαιρο είχε και μικρή διάρκεια. Θα μπορούσε κάλλιστα να προγραμματιστεί για την επόμενη χρονιά και να εμπλουτιστεί με πολλά περισσότερα στοιχεία.
Φάση 3η: Διεξαγωγή των δραστηριοτήτων
Πραγματοποιήθηκαν οι παρακάτω δράσεις
· Έγινε έρευνα στη βιβλιοθήκη της τάξης, στη βιβλιοθήκη του σχολείου αλλά και στην ατομική βιβλιοθήκη του καθενός για την εξεύρεση της βιβλιογραφίας
· Επισκεφτήκαμε το εργαστήρι των υπολογιστών του σχολείου και με τη βοήθεια του δασκάλου έγινε συλλογή πληροφοριών και εικόνων απ’ το διαδίκτυο
· Συγκεντρώσαμε φωτογραφικό υλικό από περιοδικά και εφημερίδες σχετικά με το θέμα μας
· Έγινε ατομική καταγραφή ηθών και εθίμων από τους παππούδες και τις γιαγιάδες των μαθητών
· Κατασκευάσαμε χαρταετούς με παραδοσιακό τρόπο.
· Συγγράψαμε ομαδικά (όλη η τάξη μια ομάδα) ένα θεατρικό σκετς και το παρουσιάσαμε στο υπόλοιπο σχολείο και στους γονείς των παιδιών.
· Έγινε μια συρραφή των πληροφοριών που συλλέχτηκαν ώστε να παρουσιαστούν την τελευταία ημέρα
Διαθεματική εξακτίνωση του θέματος
Η Γλώσσα μου: Καλλιεργήθηκε η προφορική και η γραπτή επικοινωνία. Μελετήσαμε κείμενα σχετικά με τους χαρταετούς και τη Σαρακοστή που βρέθηκαν στο παλιό ανθολόγιο Γ΄ Μέρος και στο Δ΄ τεύχος της Γλώσσας. Συγγράψαμε ένα θεατρικού σκετς.
Μαθηματικά: Προβλήματα και των τεσσάρων πράξεων προσαρμόστηκαν στις ανάγκες του προγράμματος
Μελέτη του Περιβάλλοντος: Τα «Εμείς και ο Κόσμος» δεν περιέχει μόνο το φυσικό περιβάλλον αλλά και το κοινωνικό του οποίου βασικό στοιχείο είναι τα έθιμα.
Ιστορία: Υπήρχαν κι εκεί αναφορές στις Διονυσιακές γιορτές στον ερχομό του χριστιανισμού, την κατάργηση και διατήρηση εθίμων στο πέρασμα του χρόνου και τέλος στην αντίσταση των Ναουσαίων κατά των Τούρκων με πρόσχημα το καρναβάλι.
Θρησκευτικά: Το ίδιο το θέμα προσφέρεται κατεξοχήν για την θρησκευτική κατάρτιση των μαθητών.
Αισθητική Αγωγή: Επικεντρωθήκαμε στην κατασκευή και διακόσμηση παραδοσιακού χαρταετού.
Μέσα – Υλικά
Εγκυκλοπαίδειες, βιβλία, περιοδικά, εφημερίδες, ενημερωτικά και διαφημιστικά φυλλάδια, φωτογραφική μηχανή, βιντεοκάμερα, τηλεόραση, βίντεο, ηλεκτρονικός υπολογιστής, διαδίκτυο, καλάμια, κόλλες λευκές, σπάγκος, κόλλα κτλ.
Φάση 4η: Περάτωση του σχεδίου Εργασίας – Αξιολόγηση
Με την ολοκλήρωση του προγράμματος έγινε παρουσίαση της εργασίας των μαθητών στους υπόλοιπους μαθητές του σχολείου και στους γονείς με τη εκτέλεση ενός μικρού θεατρικού σκετς και την παρουσίαση των εργασιών των μαθητών (κείμενα, ζωγραφιές, κολάζ φωτογραφίες από τις διάφορες δραστηριότητες κτλ ).
Εκτίμηση του προγράμματος
· Οι μαθητές γνώρισαν τα έθιμα του τόπου τους
· Ανακάλυψαν ότι υπάρχει ένας ολόκληρος θησαυρός από έθιμα του Τριωδίου σε τοπικό και πανελλήνιο επίπεδο.
· Γνώρισαν τα έθιμα των γειτονικών μας πόλεων της Μακεδονίας
· Ευαισθητοποιήθηκαν απέναντι στην προσπάθεια που γίνεται για ανάμειξη ελληνικών εθίμων με ξένα (βραζιλιανοποίηση του καρναβαλιού)
· Συνειδητοποίησαν το βαθύτερο νόημα της περιόδου από εκκλησιαστικής απόψεως
· Ένιωσαν τη χαρά της δημιουργίας ενός χαρταετού
· Ένιωσαν τη χαρά της δημιουργίας από τη σύλληψη της ιδέας, τη συγγραφή έως και την παρουσίαση ενός θεατρικού σκετς
· Εδραιώθηκε μέσα τους η πίστη στην ομαδική εργασία
· Δόθηκε στους μαθητές η χαρά όχι της προσφοράς αλλά της ανακάλυψης της γνώσης
· Τέλος προσπαθήσαμε να βάλουμε ένα λιθαράκι στο οικοδόμημα που λέγεται «θρησκευτική συνείδηση»